اقتصاد قدرتمند Powerful economy

* ربا یکی از مهم‏ترین راه‏های فلج کردن بازارهای پرخیر و برکت اسلامی است. متاسفانه برخی از مردم با وسوسه شیطان ملعون، اسامی و نام‏های شیوا برای آن انتخاب می‏کنند، مثلا از آن به عنوان «دردانه» یاد می‏کنند و غافلند که اگر پرده از جلوی چشم‏ها برداشته شود، چقدر به هم ستم می‏کنند و خشم خدای متعال را می‏خرند. احکام خداوند متعال بر پایه مصالح و مفاسد مشخصی شکل گرفته است و با تغییر عنوان؛ ماهیت آن‏ها تغییر نمی‏کند.

* مسئله حیله برای فرار از احکام الهی و مشروع جلوه دادن بهره، موضوع جدیدی نیست. حیله‏های بنی‏اسرائیل برای این‏که گرفتار عذاب الهی نشوند و شهوت دنیاپرستی خود را اشباع کنند، در قرآن کریم مطرح شده و خداوند آن‏ها را نکوهش می‏نماید.[i]

* نرخ بهره در عصر حاضر همان رباست که همه ادیان الهی به ویژه اسلام تحریم کرده‏اند. بهره گرفتن در تولید و تجارت، از موسسات حقوقی و از دولت همچون بهره از تهیدستان و اشخاص حقیقی همگی حرام است.

* نرخ بهره هیچ ضرورت و مصلحتی ندارد، بلکه ضرورت و مصلحت در تغییر آن است، قرآن کریم می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا بترسید و آنچه از ربا باقی مانده رها کنید، اگر ایمان دارید.» [ii]

* ربا واقعی، حیله و راه گریز ندارد. مواردی که به نظر عالمان مجاز شده، در واقع راهکارهایی با توجه به مصالح و مفاسد ذکر شده روایی است و مرزهای شناخت موضوع ربا را نشان می‏دهد. شهید مطهری(ره) در توضیح روایات و فتاوا فرمودند: یکی از ملاک های حرمت ربا «ظلم» است. خداوند هم به آن اشاره فرموده: «لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ»[iii] و «لا تَأْکُلُوا الرِّبَوا أَضْعافاً مُضاعَفَةً»[iv] ... در این آیات قبح ظلم ربا مطرح می‏شود و مورد تصریح قرآن کریم است و چون با حیله‏های ربا، این ظلم برداشته نمی‏شود، پس به طور قطع این حیله‏ها صحیح نیستند. روایاتی که دال بر جواز حیله هستند اگر توجیه نشوند، معارض با قرآن است و قابل عمل نیست و ما در این رای، برخلاف فقها فتوا نداده‏ایم، زیرا نزد فقها مسلم است روایاتی که معارض با صریح قرآن باشد مطروحه بوده (کنار رفته و) معتبر نیست. تنها استنباط ما کشف تعارضی است که برای برخی از دیگران پوشیده بوده است.[v]

* امام خمینی(ره) و آیت ا... نوری همدانی در این باره فرموده‏اند:

اگر خدای متعال، ربا را به خاطر ظلم، فساد و ترک تجارت حرام کند، سپس همه اقسام آن را با تغییر جزیی در عنوان که ماهیت فساد انگیز ربا را تغییر نمی‏دهد بخواهد حلال کند، در واقع دچار تناقض می‏گردد و لغویت در جعل احکام الهی پیش می‏آید و خداوند متعال کار لغو و متناقض انجام نمی‏دهد.[vi]

کسانی که سعی می‏کنند ربا را تنها با تغییر عنوان و اسم‏شان، حلال کنند باید بدانند اگر حیله، به این آسانی باعث جواز رباخواری می‏شد، چرا رسول خدا(ص) که پیامبر رحمت بود، این موارد را به مسلمانان نیاموخت تا بدین وسیله امت خویش را از گرفتاری در حرامی که اعلان جنگ با خدا و رسول(ص) شمرده می‏شود باز دارد.[vii]

آیا بر رسول خدا روا نبود این حیله‏ها را یاد دهد تا مردم گرفتار گناهی که هفتاد بار از زنا با محارم بزرگ‏تر است حفظ شوند. رسول اکرم(ص) برخلاف این تسامح‏ها به فرماندار مکه می‏نویسد: «اگر رباخواران دست از رباخواری بر نداشتند، با آنان جنگ کن».[viii] اگر ربا به کمک حیله به سادگی همین مثال‏ها جایز می‏شد و تنها نیاز به یک  ضمیمه،...  و یا تغییر الفاظ بود، چه حاجتی به جنگ و ریختن خون و جهاد مسلمانان بود؟ بلکه بر رسول خدا(ص) لازم بود که به خاطر حفظ خون مسلمانان، روش حیله را به آنان بیاموزد.

این مسایل برای نظام سازی در کشور ما بسیار مهم است.