اقتصاد قدرتمند Powerful economy

با سلام و احترام:

بسمه تعالی

در آزمایش‏های زندگی باید به یک اصل مهم و مهارت‏های حل درست مساله توجه کنیم.

خداوند راه نجات را از میان گناه و پلیدی قرار نمی‌دهد.

آزمایش‏ها و فتنه‏ها نزد مردم نسبت به وضع معمولی امری ناپسند و غیرطبیعی و حتی شر محسوب می‏شود. اما نتیجه‏ و خیر یا شر بودن آن به نوع مواجهه افراد یا جوامع با آن بستگی دارد.[1]

هدف از آزمایش این است که: انسان از این کوران سالم‌تر، صادق‌تر، و پاک‌تر و کامل‏تر درآمده و در جامعه یکی از اهداف آزمایش این است که: صفوف مشخص بشود، خبیث از طیب جدا شده[2] و شناخته شود. راه‎ها مشخص شده و پیشوایان حق و باطل شناخته شوند. کسانی که در آزمایش‏ها سربلند بیرون بیایند، می‏توانند به مراحل بالاتری از حیات و تکامل دست یابند.[3] 

فردی از امام علی(ع) خواست تا امام دعا کند که آزمایش نشود، امام با استناد به سوره عنکبوت فرمودند: همه ما آزمایش می‏شویم، از خدا بخواهیم که سربلند بیرون بیاییم. ایشان در جای دیگر فرمودند: «آزمایش‏ها هنگامی که روی می‏آورند شبیه حق می‏باشند و آن‏گاه که می‏روند و به پایان می‏رسند حقیقت خود را می‏نمایانند و هوشیار می‏سازند. ناشناخته می‏آیند و شناخته شده می‏روند. همچون گردباد می‏گردند و شهری را ویران می‏کنند و شهری را وامی گذارند.»[4]

لطفا به چند مثال در زندگی شخصی توجه فرمایید. مثال‏ها فرضی هستند.

*از فردی که در اداره ثبت می‏خواهد سند بگیرد، رشوه می‏خواهند.

*سن دختر خانمی بالا رفته و حالا خواستگاری آمده او نگران است که اگر درباره گذشته حقیقت را بگوید خواستگار برود و برنگردد.

* فردی پول‏های مردم را گرفته و ساختمانی ساخته ولی به دلیل عدم اطلاع‏رسانی متصدی دولت، حالا در مراحل پایانی به او می‏گویند: این زمین زراعی بوده و باید 40 میلیون تومان جریمه بدهد. او با پرداخت این مبلغ نمی‏تواند جواب‏گوی شرکا باشد و در همین لحظات سخت، ملعون دور افتاده‏ای از رحمت خدا به او پیشنهاد رشوه 2 میلیون تومانی برای پاک کردن سوابق را می‏دهد.

*مانده کل بدهکاری فردی ۷ میلیون تومان است. او هر ماه ۸۰۰ هزار تومان قسط می‌دهد. ادامه شرایط برای او دشوار است و حتی قسط معوقه دارد. او به مدیر خود یا بانک مراجعه می‌کند. آن‌ها می‌گویند وام قرض‌الحسنه نداریم ولی تسهیلات خرید خودرو برایت فراهم می‌کنیم. آن‌ها ۷ میلیون تومان تسهیلات با بازپرداخت ۱۰ میلیون تومان و قسط ماهیانه ۲۸۰ هزار تومان فراهم می‌کنند. او حواله خودرو را می‌فروشد و بدهکاری‌های قبلی را تسویه می‌کند و از کم شدن ظاهری قسط ماهیانه خود خوشحال می‌شود. اما سودی که او به بانک می‏دهد چه توجیهی دارد؟ سود پرداختی مشتری، ربا و بدتر از رباست. چون غصب اموال سرمایه‌گذارانی است که برای دریافت سود حلال به بانک وکالت داده‏اند.

*مستاجری برای تامین پول پیش، راهی جز دریافت وام خودرو و مصرف آن در غیر مورد قرارداد (قرض به صاحب‏خانه) نمی‏بیند.

*فردی بیکار است و برای شاغل شدن راهی جز پارتی بازی (گرفتن جای آدم شایسته‏تر) پیش روی خود نمی‏بیند.

در این مثال‏ها و سایر آزمایش‏های زندگی باید به یک اصل مهم و مهارت‏های حل درست مساله توجه کنیم.

اصل مهم در آزمایش‏ها این است که قرآن کریم می‏فرماید:

باید بدانیم خداوند متعال، هیچ مزیتی را در دروغ، رشوه و پارتی، ربا و سایر گناهان قرار نمی‌دهد.

احساس اضطرارهای معمول مردم و شرایط دشوار زندگی مجوز گناه و تضیع حق نیست. حق‏الناس به شدت حرام است و راه نجات کسی نخواهد بود. ظلم و گناه نمی‏تواند وسیله‏ای برای رسیدن به هدف باشد. هیچ هدفی ارتکاب وسیله گناه‏آلود را توجیه نمی‏کند. در تامین هزینه ازدواج، درمان، پیش‏پرداخت مسکن و دیگر نیازهای ضروری، باید بدانیم هدف ضروری، توجیه‏کننده وسیله نامناسب نیست و با رفتار غلط، مطلوبیت خود و خانواده را فدای جهل و نادانی نموده‏ایم. برخی از ما به جای صبر و تعقل و تلاش و توکل، تا می‏توانیم ناامید می‏شویم، ناسپاسی می‏کنیم و گاه حرف‏هایی می‏زنیم و کارهایی می‏کنیم که بوی ایمان نمی‏دهد، بدتر آن که برای حل مشکل، مشکل جدیدی برای خود به وجود می‏آوریم و به جای استمداد از قادر مطلق، می‏خواهیم از راه‏های نامشروع، گره از کار خود بازکنیم!

در مقابل این ایده، ممکن است بگویید: آنچه عیان است چه حاجت به بیان است! افرادی را دیده‏ایم که با دروغ، ربا و پارتی‏بازی (ضایع‏کردن حق دیگران) و سایر گناهان در زندگی موفق شده‏اند!

در پاسخ، چهار نشانه ذکر می‏شود و تجربه واقعی جامعه نیز این مسائل را به ما می‌آموزد:

نشانه‏اول: هرگز فکر نکنید همه آنچه مردم در چشم خود عیان می‌‌شمارند، حقیقت هم دارد. بسیاری از چیزهایی که به چشم ما صحیح به نظر می‏رسند، واقعیت ندارند؛ متاسفانه عقل ما به چشم‏مان است و غیر آن را سخت باور می‏کنیم. مثلا فکر می‏کنیم صفحه آسمان خالی است ولی در این صفحه بزرگ حتی به اندازه پوست آهو (حدود یک متر) هم خالی نیست و فرشتگان در حال انجام فرامین خداوند هستند؛ اما عقل‏ما به چشم‏مان است و سخت می‏پذیریم. گاهی زرق و برق یک مجلس ظاهرا باشکوه خیلی به چشم‏ما می‏آید، اما در واقع و نزد حضرت حق اگر کار خیری نباشد؛ هیچ ارزشی ندارد. در صدر اسلام مجالس بزرگ و انفاق‏های عظیمی انجام می‏شد و علی‏رغم این که دهان پر کن بود، نزد خدا ارزشی نداشت و هرگز آیه‏ای در گرامی داشت شان نازل نمی‏شد، ولی امام علی(ع) تکه نانی را با یتیمی و مسکینی و اسیری تقسیم می‏کنند و در عظمت آن آیه‏ای نازل می‏شود و مدال افتخار شیعه می‏گردد.^[6] با توجه به مثال‏های ذکر شده و ده‏ها مثال دیگر؛ همه آنچه می‏پنداریم واقعیت ندارند. چون علم ما از عالم طبیعت و ماورای طبیعت محدود است و این خیال نادرست است که فکر کنیم ربا، رشوه و پارتی وسیله موفقیت می‏شوند!

نشانه‏دوم: آیا ممکن است گناه چاره‏ساز زندگی باشد! امام حسین(ع) فرموده‏اند: «هرکس بخواهد از راه گناه به هدفی برسد، دیرتر به خواسته‌اش می‌رسد و زودتر به آنچه می‌ترسد گرفتار می‌شود.»^[7] پس خداوند متعال هیچ مزیتی را در دروغ، رشوه، پارتی، ربا و سایر گناهان قرار نمی‌دهد.

نشانه‏سوم: دین الهی غل و زنجیر نیست، قرآن و اهل بیت(ع) آمدند تا زنجیرها را باز کنند و رفاه و احساس مطلوبیت انسان‌ها را کامل کنند، این مسئله در آیه 157 سوره اعراف مطرح می‌شود و می‌دانیم قرآن، کلام خداست. به نظر شما در هندسه‏ای که قرآن برای ما ترسیم می‏فرماید؛ شخصی که دروغ می‏گوید، مرتکب رشوه، پارتی بازی (ضایع کردن حق دیگران) و سایر گناهان می‏شود چه جایگاهی دارد؟ آیا حتی در امور مادی و دنیوی به موفقیت می‏رسد؟

نشانه‏چهارم: خداوند نه تنها راه نجات را در گناه قرار نمی‏دهد، بلکه روزی کسانی که به احکام خدا پایبندند پربار می‏نماید: «و اگر آنان، تورات و انجیل و آنچه را از سوی پروردگارشان بر آن‏ها نازل شده {= قرآن} برپا دارند، از آسمان و زمین روزی خواهند خورد...»^[8] «و اگر اهل شهرها و آبادی ها، ایمان می‏آوردند و تقوا پیشه می‏کردند، برکات آسمان و زمین را بر آن‏ها می‏گشودیم؛ ولی (آن‏ها حق را) تکذیب کردند؛ ما هم آنان را به کیفر اعمال‏شان مجازات کردیم.»^[9]

«خداوند به زودی بعد از سختی‏ها آسانی قرار می‏دهد.»^[10] «هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند گناهانش را می‏بخشد.»^[11] «هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند کار را بر او آسان می‏سازد.»^[12] «هر کس تقوای الهی پیشه کند و شکیبایی و استقامت نماید (سرانجام پیروز می‏شود،) چرا که خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‏کند.»^[13]

با توجه به دلایل ذکر شده، راه گناه‏آلود، راهکار حل مسایل ما در تنگناها نیست. هدف وسیله را توجیه نمی‏کند و ضرورت‏ها و اضطرارهای متعارف مردم، ضرورت ارتکاب گناه به شمار نمی‌آید.

تا کنون درباره اصل مهم صحبت کردیم ولی منظور ما این نیست که مومن در سختی‏ها رو به قبله دراز بکشد، یا جریمه 40 میلیونی را بپردازد و یا دختر خانم عجولانه حقیقت را بگوید و خواستگار خود را از دست بدهد. درباره راه حل شرعی تک‏تک مثال‏ها فکر کنید و برای این‏که به روزگار سختی نرسیم، تدبیر داشته باشیم. بی‏تدبیری در گذشته بسیاری از مردم زمینه‏ساز گرفتاری‏های بعدی است. حل مساله با خواست قلبی از خدا و مدیریت هیجان‏ها آسان می‏شود. در کارهای خیر با هم تعاون داشته باشیم. از ظرفیت عظیم همکاری غافل نباشیم و هنگامی که در سختی زندگی احساس بی‏پناهی و ناچاری می‏کنیم، تقوا و شم اقتصادی داشته باشیم. به خدا توکل کنیم. سعه صدر داشته باشیم و مشورت کنیم. هرگز با مطرح کردن کلمه «مجبورم!» با ارتکاب گناه چشم‏های خود را نبندیم. مهارت خود را در لحظات سرنوشت ساز بیشتر کنیم.

ما باید مهارت کافی برای تصمیم‏گیری صحیح را پیدا کنیم. به یاد داشته باشیم، دین تنها برای پاسخ دادن به فرشتگان نکیر و منکر نیست، برای زندگی بهتر و خوبی و خوشی بیشتر است. معصیت نه تنها گره‏گشایی ندارد بلکه مشکلات را بیشتر می‏کند و به جز آسیب‏های علمی؛ در تقدیر دنیای ما تنگنا می‏آورد و مسیر ما را خیلی دور می‏کند![15] ... امیدوارم که شادتر زندگی کنیم.

منابع: