اقتصاد قدرتمند Powerful economy

شم اقتصادی بهتر و آرامش در زندگی با اصلاح نگرش ها و رفتارها درباره رزق و روزی، بخش دوم

در بخش اول درباره:

۱. معنای رزق

 ۲. رابطه رزق و دارایی

 ۳. روزی دهنده

 ۴. اندازه رزق ما

 ۵. منبع نامتناهی رزق

 ۶. رزق طالب

 ۷. روزی های پایمال شده

صحبت کردیم و حالا با ادامه موارد در خدمت شما هستیم.

۸. فرار از کار

حتماً این حکایت قدیمی را شنیده‏اید: «مردی مکرر شنیده بوده که خدا ضامن روزی بندگان است. تصمیم گرفت به گوشه مسجد برود و مشغول عبادت شود تا خدا روزی‏اش را برساند. به مسجد رفت. هنگام ظهر از خدا طلب غذا کرد، خواسته‏اش اجابت نشد. شب شد و دوباره از خدا غذا خواست، باز هم بی‏فایده بود. کم‏کم داشت از گرسنگی جانش به لب می ‏رسید که در تاریکی شب درویشی آمد و گوشه مسجد مشغول خوردن غذا شد. مرد گرسنه که دید غذای آن مرد در حال تمام شدن است، سرفه‏ای کرد تا او را از حضور خود مطلع کند. درویش گفت هر که هستی بفرما! مرد رفت و خود را سیر کرد. بعد از غذا، همه ماجرا را برای درویش تعریف کرد. درویش گفت فکر کن حالا اگر سرفه نکرده بودی، از کجا باید می ‏فهمیدم که اینجایی تا تعارفت کنم؟»

شکی نیست که خدا روزی‏رسان است ولی انسان باید برای به دست آوردن روزی تلاش کند. خدا به هیچ‏کس تضمین نداده که بدون تلاش رزقش را برساند. آیا این حدیث معروف را شنیده‏اید که «از جمله افرادی که دعایشان هرگز به اجابت نمی ‏رسد، کسانی هستند که با تنی سالم گوشه خانه می ‏نشینند و برای گشایش روزی دعا می ‏کنند. »

از قدیم هم گفته‏اند از تو حرکت، از خدا برکت که البته توفیق حرکت و تلاش را هم باید از خدا خواست. قرآن هم بر این موضوع تاکید بسیاری دارد. در آیه 14 سوره نحل می ‏خوانیم: «او خدای است که دریا را برای شما مسخر کرد تا از گوشت‏تر و تازه (ماهیان حلال) آن تغذیه کنید و از زیورهای آن (در و مرجان) استخراج کرده و تن را بیارایید و کشتی‏ها را در آن روان بینید که سینه آب را می ‏شکافند (تا به تجارت و سفر رفته) و از فضل خدا روزی طلبید و باشد که شکر خدا به جای آرید».

همچنین در آیه 73 سوره قصص آمده است: «و از رحمت خود شب و روز را برای شما قرار داد تا در شب بیارامی د و [در روز] رزق و روزی بجویید، باشد که سپاسگزاری کنید.»

 منابع  دینی به ما مى‌‏گوید براى تأمین زندگى بهتر چه مادى و چه معنوى، باید تلاش بیشتر کرد، و فرار از کار به گمان مقسوم بودن روزى غلط است.  مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏9، ص 22

شخصی با هیجان و اضطراب به حضور امام صادق علیه السلام آمد و گفت: دربارۀ من دعایی بفرمایید تا خداوند به من وسعت رزقی بدهد که خیلی فقیر و تنگدستم. امام فرمود: «هرگز دعا نمی‌کنم».

گفت: «چرا دعا نمی‌کنید؟»

فرمود: «برای اینکه خداوند راهی برای این کار معین کرده است. خداوند امر کرده که روزی را پی‌جویی کنید و طلب نمایید؛ اما تو می‌خواهی در خانۀ خود بنشینی و با دعا روزی را به خانۀ خود بکشانی. (داستان راستان، ج1، ص33)

 امام صادق علیه‌السلام درباره تلاش و کوشش برای درآمد حلال فرموده است: «طلب تو در کسب معیشت بالاتر از کسی باشد که کسب معیشت را فروگذاشته و پایین‌تر از طلب شخص حریصی باشد که خشنود و دل‌بسته به دنیا است. میانه‌رو و عفیف باش و از سستی و تنبلی دوری کن و برای کسب آنچه یک مؤمن به آن نیازمند است تلاش کن.»

بر اساس این حدیث شریف می‌توان نتیجه گرفت که افراد مؤمن برای کسب رزق و روزی حریص یا تنبل نیستند و می دانند که او: بهره انسان را منحصراً در کوشش و کار قرار می‏دهد. 

«لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ الَّا مَا سَعَی» سوره فجر۳۹

بهره انسان در سعی و تلاشش است که انجام می دهد.

 پیشوایان اسلام که سرمشقی برای دیگران هستند، خودبرای تأمین معاش کار و تلاش می کردند و بردستان کارگر بوسه می زندند و در مورد افرادی که به بطلالت و تنبلی می گذراند به روایت زیر توجه فرمایید:

کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ إِذَا نَظَرَ اَلرَّجُلَ فَأَعْجَبَهُ قَالَ: «هَلْ لَهُ حِرْفَةٌ» فَإِنْ قَالُوا لاَ قَالَ: «سَقَطَ مِنْ عَیْنِی» قِیلَ وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ: «لِأَنَّ اَلْمُؤْمِنَ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ حِرْفَةٌ یَعِیشُ بِدِینِهِ»

 ابن عباس روایت می کند: پیامبر خدا(ص) هرگاه با کسی مصاحبت  می‌کرد و از او خوشش می‌آمد٬می پرسید؟: شغل -کارش چیست؟ اگر آن شخص می گفت «بیکارم» کارنمی کنم، حضرت می گفت: «سَقَطَ مِنْ عَیْنِی» «از چشمم افتاد.» علت را سئوال می کردند، آنحضرت می‌فرمود: اگر مؤمن شُغل و حرفه‌ای نداشته باشد٬ دین خود را وسیله امرار معاشش قرارمی دهد. جامع الاخبار (شیخ تاج‌الدین محمد بن محمد بن حیدر شعیری -قرن ششم)، ص۱۳۹/ بحار الانوار (متوفی۱۰۷۷ شمسی)، ج۱۰۰، ص۹/ مستدرک الوسائل(میرزا حسین -محدث-نورى،متوفی۱۳۱۹ هجری)، ج۱۳، ص۱۱

پیامبران پیشین نیز از این قانون مستثنا نبودند، همه آنها در کنار تبلیغ و ترویج دین، به کار و تلاش می پرداختند.

امام صادق(ع) :خداوند به داود(ع) وحى کرد«ای داود! تو اگر از بیت المال ارتزاق نمی کردی، بهترین بنده من بودی» حضرت داود متأثر شد و گریه کرد(خواست حرفه ای داشته باشد) خداوند به آهن دستور داد، براى بنده من داود نرم باش.: «وَأَلَنَّا لَهُ الْحَدِیدَ»  سوره سبأ، آیه 10  بعد از آن «حضرت داود» هر روز یک زره مى‌ساخت.

«اَلکادُّ لِعِیالِهِ کَالْمُجاهدِ فی سَبیلِ الله»

«کسی که برای اداره زندگی خانواده اش تلاش می کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می کند.» بحارالانوار، ج103، ص12.

 ۹. اندوه روزی آینده

«یَا ابْنَ آدَمَ، الرِّزْقُ رِزْقَانِ: رِزْقٌ تَطْلُبُهُ، وَ رِزْقٌ یَطْلُبُکَ، فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاکَ؛ فَلَا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِکَ عَلَى هَمِّ یَوْمِکَ، کَفَاکَ کُلُّ یَوْمٍ عَلَى مَا فِیهِ؛ فَإِنْ تَکُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِکَ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَیُؤْتِیکَ فِی کُلِّ غَدٍ جَدِیدٍ مَا قَسَمَ لَکَ، وَ إِنْ لَمْ تَکُنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِکَ، فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ فِیمَا لَیْسَ لَکَ؛ وَ لَنْ یَسْبِقَکَ إِلَى رِزْقِکَ طَالِبٌ، وَ لَنْ یَغْلِبَکَ عَلَیْهِ غَالِبٌ، وَ لَنْ یُبْطِئَ عَنْکَ مَا قَدْ قُدِّرَ لَکَ»

«روزى بر دو گونه است: یکى آنکه تو در طلبش هستى و یکى آنکه او در طلب توست و اگر تو به سوى او نروى او به سوى تو خواهد آمد. پس، اندوه سال خود را بر اندوه روز خود بار مکن که هر روز، هر چه تو را روزى مقرر کرده اند، کفایت کند. اگر آن سال از عمر تو باشد، خداى تعالى در هر روز که مى آید، آنچه قسمت تو ساخته به تو عطا خواهد کرد. و اگر آن سال از عمر تو نباشد پس چرا باید اندوه چیزى را بخورى که از آن تو نیست. در آنچه روزى توست هیچ خواهنده اى بر تو پیشى نگیرد و هیچ غلبه کننده اى بر تو غالب نشود و آنچه براى تو مقدر شده، در رسیدن به تو، درنگ نکند.»  امام علی ع، نهج البلاغه، حکمت۳۷۹

حضرت امیر(ع) می ‏فرمایند: «یکی از عوامل گرفتاری انسان و غفلت از خدا، نگرانی از رزق است.»

 و امام صادق(ع) می فرماید: «مَنِ اهتَمَّ لِرِزقِهِ کُتِبَ علَیهِ خَطِیئَةٌ» «هرکه غم روزى خود را بخورد ، برایش یک گناه محسوب شود . «

کسی که با تلاش معتدل و صحیح چیزى را به دست نیاورد با تلاش نادرست و بى رویه چیزى به دست نخواهد آورد.

۱۰.  حرص زدن

حِرص، از رذایل اخلاقی به شمار می‌رود. واژه حرص ۵ بار در قرآن به کار رفته و تحلیل های جالبی از ریشه یابی رفتار انسانی را آموزش می دهد.  همچنین واژه مترادف حرصِ اصطلاحی در قرآن کریم «هَلُوع» است

براساس آیه ۱۹ سوره معارج ، خداوند انسان را هلوع آفریده است. مفسران این واژه را « بسیار حریص و ناشکیبا » معنا کرده اند.

 گویا این معنا مستند به آیات ۲۰ و ۲۱ سوره معارج است که می‌گوید: چون شرّی به انسان برسد، بسیار جزع و بی تابی می‌کند و چون خیری به او رسد، بخل می‌ورزد.

 حرص بر انجام دادن کارهای خیر سفارش شده  یا حرص بر فهم دین ( فقه ) و جهاد در راه خدا از نشانه های مؤمنان دانسته شده است.

 در مقابل، حرص بر دنیا، مال و قدرت نکوهش شده است.

براساس احادیث، حرصِ مذموم تلاش بیهوده ای است که انسان برای کسب آنچه بیش از نیاز اوست انجام می‌دهد و این در واقع نشانه خرسند نبودن او به رزقی است که خداوند برایش مقدر کرده است.

 از این رو ترک حرص موجب فزونی رزق انسان دانسته شده است.

حرص نه تنها روزی را زیاد نمی کند بلکه در روایات امامان عزیز، ترک حرص موجب افزایش روزی معرفی شده است. از دیگر نتایج حرص، گرفتار شدن به فقر است.  اساساً به بیان حضرت علی علیه‌السلام فقر همان حرص است، زیرا انسان حریص با حرص خود، روزی ای را که خداوند برایش تقدیر کرده است از خود سلب می‌کند و این عین فقر است.

به علاوه، بنابر حدیثی که ابن بابویه روایت کرده، حرص یکی از پنج خصلتی است که موجب گردآمدن اموالِ نامشروعِ فراوان می‌شوند. از آداب کسب و کار و تجارت، میانه روی در کسب است؛ به گونه‌اى که نه سر از آزمندی و حرص در آورد و نه خود و خانواده‌اش در مضیقه قرار گیرند.

۱۱. رفتن دنبال درآمد حرام

خداوند متعال برای تمام مخلوقات «روزی حلال» مقدّر فرموده است. اگر انسان عجله نکند و قناعت و صبر را پیشه خود سازد، تمام رزق مقدرش به او خواهد رسید. کسانی که از کسب حرام پرهیز نمی کنند، خیال می کنند اگر از مال حرام صرف نظر کنند، کمبودی در معاششان پدید می آید و سخت محتاج و گرفتار می شوند.

در حالی که خدواند روزی بندگان را از مسیر حلال قرار می دهد. مال حرام مالی است که حق دیگران در آن باشد: «وَاللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ بَنِینَ وَحَفَدَةً وَ رَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ»

«و خدا براى شما از خودتان همسرانى قرار داد و از همسرانتان براى شما پسران و نوادگانى نهاد و از چیزهاى پاکیزه به شما روزى بخشید آیا [باز هم] به باطل ایمان مى ‏آورند و به نعمت خدا کفر مى ‏ورزند.» سوره نحل/سوره۱۶، آیه ۷۲

«فَاتَّقُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَجْمِلُوا فِی الطَّلَبِ وَ لَا یَحْمِلَنَّکُمُ اسْتِبْطَاءُ شَیْ‏ءٍ مِنَ الرِّزْقِ أَنْ تَطْلُبُوهُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى قَسَمَ الْأَرْزَاقَ بَیْنَ خَلْقِهِ حَلَالًا وَ لَمْ یَقْسِمْهَا حَرَاماً فَمَنِ اتَّقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَبَرَ أَتَاهُ اللَّهُ بِرِزْقِهِ مِنْ حِلِّهِ وَ مَنْ هَتَکَ حِجَابَ السِّتْرِ وَ عَجَّلَ فَأَخَذَهُ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ قُصَّ بِهِ مِنْ رِزْقِهِ الْحَلَالِ وَ حُوسِبَ عَلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ»

«ای بندگان خدا در محضر خدا تقوا داشته باشید و در راه به دست آوردن رزق منحرف نشوید، راه صواب را به دست گیرید، و دیر رسیدن بهره‌‏اى از رزق، شما را به نافرمانى خدا واندارد، براى این که خداى تعالى رزق حلال را بین خلقش تقسیم کرده، و آن‌را به طور حرام تقسیم ننموده، و خلاصه آنچه را خدا تقسیم کرده رزق حلال است، نه حرام، پس هر کس از خدا پروا کند، و خویشتن‌‌‏دارى نماید، رزقش از راه حلال خواهد رسید، و هر کس پرده حرمت خدا را پاره نموده، و رزقش را از غیر راه حلال بگیرد، رزق حلالش را به عنوان قصاص از او خواهند گرفت، در نتیجه همان مقدارى را که باید از حلال مى‏‌خورد از حرام خورده، و نه بیشتر، با این تفاوت که حساب آن‌را باید پس دهد.»  سخن پیامبر در حجه الوداع، کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 5، ص 80، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش،

یک نکته را نباید فراموش کرد؛ خدا روزی تمام بندگان را حلال قرار داده. رزق حرام هم همان رزق توست که خودت حرامش کردی!

می ‏دانید چرا روزی بعضی حرام می ‏شود؟ دلیلش این است که خیلی از ما صبر نداریم تا رزقمان در موعد مقرر سراغمان بیاید؛ برای همین سراغ راه‏های میان‏بر می ‏رویم و روزی پاک را خراب می ‏کنیم.

روایت است که اگر کمی در رسیدن روزیتان تاخیر افتاد، گیج نشوید و برای به دست آوردن آن هم دست به گناه نبرید. چنانچه امیرالمومنین علی(ع) می ‏فرمایند: «بنده به سبب بی‏صبری، خودش را از روزی حلال محروم می ‏کند و بیشتر از روزی مقدر هم نصیبش نمی ‏شود»

کمی دندان بر جگر گذاشتن همه چیز را درست می ‏کند. حضرت امام رضا (ع) هم می ‏فرماید: «رزقت را از طریق حلال دنبال کن تا از راه حرام به دست نیاوری. اگر حرام باشد، استفاده از آن هم حرام می ‏شود».

در حدیث قدسی هم آمده است: «همانا عبادت 10 جزء دارد که 9 جزء آن طلب روزی حلال است. پس چون خوراکی و نوشیدنی خود را پاک کردی، در پناه و حمایت من هست»

 در قرآن هم بارها آمده که از روزی حلال بهره بگیرید؛ نمونه‏اش آیه 114سوره نحل است: «از نعمت‏هایی که خدا روزی شما کرده است، حلال و پاکیزه بخورید»

برای به دست‏آوردن هر چیزی باید تلاش کرد. سول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «هر که حقی از حقوق برادر مسلمان خود را پایمال سازد، خداوند برکت روزی را بر او حرام گرداند؛ مگر آنکه توبه کند.» من لایحضره الفقیه، ج4، ص15

ایشان تاکید داشتند: «وَلاَ تَتَبَدَّلُواْ الْخَبِیثَ بِالطَّیِّب» «مال پاکیزه را به خبیث تبدیل نکنید» عده الداعی، ابن فهد، ص74؛ بحارالانوار، ج70، ص96 و ج103، ص30.

پیامبر گرامی اسلام در تفسیر این آیه که در نهی از خوردن مال یتیم است، چنین می فرماید: یعنی پیش از آنکه روزی مقدر و حلالتان برسد، به سوی روزی حرام شتاب نکنید.

۱۲. رفتن دنبال نشانی های درست

روزی ضرب المثلی هست: گشتم نبود نگرد نیست

 که کنایه از ناامیدی شخص از پیدا کردن چیزی و با خبر کردن دیگران از اینکه اگر آنها هم بخواهند بگردند، پیدا نخواهند کرد.

اما احتمالا سازنده این ضرب المثل، نشانی را اشتباهی رفته و روزی قابل بهبود است.

کار

تقوا

کسب رضایت والدین

خوش اخلاقی

صدقه

صله ارحام

دستگیری و رسیدگی به دیگران

شکر کردن

دائم الوضو بودن

و نماز شب دنیایی دارند

استغفار

تلاوت سوره مزمل و طلاق قبل طلوع آفتاب

سوره یاسین صبح ها

ده مرتبه انا انزلنا سوره قاف سوره ذاریات سوره لیل و واقعه، شب ها

آیه ۲۶ و ۲۸ سوره آل عمران به خصوص بعد نماز عصر

بسیار کارگشا هستند.

در این یادداشت ۱۲ سرفصل را ذکر کردیم

هدف اول توضیحات این بود که نگرش ها و دیدگاه های ما اصلاح شود و در نتیجه تغییر محسوسی در روابط اجتماعی ما و روزی زندگی ما ایجاد شود.

دوم این که: با دریافت این اطلاعات مختصر آرامش بهتری در زندگی داشته باشیم.

ما کاملا تاثیر این نگرش ها را در مشاوره ها حس می کنیم.

مطالعه بخش اول

در پایان

از شما دعوت می کنیم:

علاوه بر متن بالا، متن نقشه راه زندگی

https://b2n.ir/u75342

را ملاحظه فرمایید.

به مراحل 4 گانه: علایق، استعدادها، اهداف و مخاطرات

و تطبیق شرایط با بازار

توجه کنید. مبتنی بر این چارچوب ها، ده ها مشاوره شغلی ارایه شده است.

شبکه سازی شغلی هم دنیایی از گفتگوهای اثربخش و مفید را در بر دارد.

همچنین کتاب ارزشنمند و کم حجم «هنر رضایت از زندگی» را مطالعه فرمایید:

هنر رضایت از زندگی:  موفقیت و خوشبختی در همین نزدیکی

دریافت نسخه های الکترونیکی کتاب به صورت pdf و نسخه های مناسب گوشی تلفن : www.b2n.ir/m64134

منبع سوم  https://fa.wikifeqh.ir/%D8%B1%D8%B2%D9%82

امیدوارم شاد و سربلند باشید.